William Makepeace Thackeray, "Targowisko próżności"

William Makepeace Thackeray swoim Targowiskiem próżności – powieścią o angielskiej arystokracji XIX wieku, musiał podbić serce niejednej współczesnej mu czytelniczki, bo nie inna, ale właśnie ta powieść przyniosła powieściopisarzowi największą sławę, a w późniejszych czasach doczekała się wielu ekranizacji.

Thackeray głównymi bohaterkami Targowiska uczynił dwie z gruntu odmienne młode osóbki, które właśnie opuściły pensję panny Pinkerton, a za progiem już czeka je życie, gdzie punkt główny wytycza obracanie się w odpowiednim towarzystwie celem nawiązania właściwych kontaktów, zaś w dalszej kolejności znalezienie kandydata na męża. I już człapią konwenanse. Na tym targowisku, o którym autor przypomina zanadto często, a nawet objaśnia jego znaczenie, jakby uznał, że otępiali czytelnicy nie będą w stanie właściwie zinterpretować tytułu, jasnego przecież do wyjaśnienia po lekturze książki, ludzie z dostatecznie wysokim rodowodem, chlubiący się należycie dużym do "bywania" poziomem materialnym dumnie podnoszą głowy, jak gdyby chcieli dać do zrozumienia ciżbie, kto ma tu władzę. Na salonach, gdzie odbywają się towarzyskie spotkania naszych bohaterów, aż duszno od próżności tych, którzy nie dopuszczają do siebie niegodnego ich wysokiego pochodzenia i sporego majątku (niekiedy znanego wyłącznie z opowieści) plebsu, żeby nie wspominać o odwracaniu się od dawnych, znajdujących się aktualnie w finansowych tarapatach towarzyszy.

Liczy się majątek, nieskażona opinia, bywanie wśród innych pochłoniętych wkręcaniem się do właściwego kręgu, żeby zapewnić nieskalaną przyszłość własnym córkom i synom. Nieudacznikom pochodzącym z mniej zasobnych domów, o których plotkuje się aż nadto, już dziękujemy!

Na takich wielcy patrzą z pogardą, jak na inną rasę lub jak na trędowatych.

To punkt główny dzieła, które momentami może nużyć, ale jest beletrystycznym upamiętnieniem dawnych społecznych obyczajów, i dlatego zainteresowanych tym, jak wyglądały XIX-wieczne koligacje możnych, powinno zaciekawić.

Nie znalazłam podpowiedzi na pytanie, czy powieść ukazywała się w odcinkach, ale zważywszy na dygresje powieściopisarza, łatwo dojść do takiego wniosku, chociażby gdy przywołać fragment poświęcony jednej z głównych bohaterek – Amelii:

„Nic nas ona nie obchodzi, jest mdła i bezbarwna” – pisze do mnie jakaś nieznana korespondentka, która ma dobrze wyrobiony, prawdziwie kobiecy charakter pisma i list zakleja piękną różową pieczątką. Dalej następują inne uwagi na podobną modłę, lecz mógłbym je powtórzyć tylko w przypadku, gdyby były naprawdę pochlebne dla młodej damy, o której mowa.

Natomiast po scenie pożegnania dwóch uczennic, opuszczających mury pensji panny Pinkerton, autor dodaje inną już, ale nie mniej ciekawą dygresję:

Jestem przekonany, że Jones, który otworzy tę książkę w swoim klubie, uzna wyżej przytoczone szczegóły za idiotyczne, dziecięco naiwne i okrutnie sentymentalne. Widzę nawet, jak ów Jones (nieco zaczerwieniony po zjedzeniu łopatki baraniej i wypiciu pół butelki wina) wydobywa ołówek, podkreśla wyrazy „idiotyczne, trywialne” […].

W rzeczy samej, można i tak. Chociaż nie to mnie intryguje, ale powieści w odcinkach, które ukazywały się w dawnych czasopismach. Nawet obmyśliłam plan na wyłonienie najbardziej poczytnej współczesnej książki, powiedzmy, polskiej. Otóż w kilku tygodnikach, dzienniki to lekka przesada, trudnością byłoby już samo wyrobienie się na czas z tekstem, powinny ukazywać się powieści w odcinkach. Taka praktyka szybko wskazałaby najbardziej rozchwytywane teksty, bez konieczności urządzania niezliczonej ilości konkursów. Widzę jeden problem, nie wszyscy czytelnicy są fachowcami od literatury, a często wolą lektury, przy których inni zasypiają już po przeczytaniu kilku stron. Hmm… 40 zł na miesiąc…

No, nieważne.

Zajmijmy się czymś ciekawszym, otóż kobiety z powieści z zapałem podziwiają kształtne męskie łydki, a poza tym stosują deskę do prasowania… STOP!, deskę do prostowania pleców. Hmm… 

[…] ponadto zaś pozwalam sobie zalecić na najbliższe trzy lata regularne stosowanie (przez cztery godziny każdego dnia) deski do prostowania pleców, bez której użycia nikt nie zdoła opanować tej wdzięcznej godności ruchów i postawy, tak nieodzownej każdej wykwintnej damie.

Naprawdę nie rozumiem, dlaczego dziś nie stosuje się desek do prostowania, tyle desek w okolicy.

Na koniec wspomnę, że powieść znalazła się na liście 100 książek (według BBC), które każdy człowiek powinien przeczytać:

1. Duma i uprzedzenie – Jane Austen 

2. Władca Pierścieni – John Ronald Reuel Tolkien 

     * Drużyna Pierścienia 

     * Dwie Wieże 

     * Powrót Króla 

3. Jane Eyre – Charlotte Brontë  

4. Harry Potter – Joanne Kathleen Rowling

     * Kamień Filozoficzny

     * Komnata Tajemnic

     * Więzień Azkabanu

     * Czara Ognia

     * Zakon Feniksa

     * Książę Półkrwi

     * Insygnia Śmierci

5. Zabić drozda – Harper Lee 

6. Biblia 

7. Wichrowe Wzgórza – Emily Brontë 

8. Rok 1984 – George Orwell 

9. Mroczne materie (seria) – Philip Pullman

    * Zorza północna

    * Magiczny nóż

    * Bursztynowa luneta

10. Wielkie nadzieje – Charles Dickens

11. Małe kobietki – Louisa May Alcott

12. Tessa D’Urberville – Thomas Hardy

13. Paragraf 22 – Joseph Heller

14. Dzieła zebrane Szekspira

15. Rebeka – Daphne du Maurier 

16. Hobbit – John Ronald Reuel Tolkien 

17. Birdsong – Sebastian Faulks 

18. Buszujący w zbożu – Jerome David Salinger 

19. Żona podróżnika w czasie (Zaklęci w czasie) – Audrey Niffenegger

20. Miasteczko Middlemarch – George Eliot

21. Przeminęło z wiatrem – Margaret Mitchell

22. Wielki Gatsby – Francis Scott Fitzgerald

23. Samotnia (Pustkowie) – Charles Dickens

24. Wojna i pokój – Lew Tołstoj

25. Autostopem przez Galaktykę – Douglas Adams

26. Znowu w Brideshead – Evelyn Waugh 

27. Zbrodnia i kara – Fiodor Dostojewski 

28. Grona gniewu – John Steinbeck 

29. Alicja w Krainie Czarów – Lewis Carroll 

30. O czym szumią wierzby – Kenneth Grahame

31. Anna Karenina – Lew Tołstoj

32. David Copperfield – Charles Dickens

33. Opowieści z Narnii – Clive Staples Lewis

       * Lew, czarownica i stara szafa

       * Książę Kaspian

       * Podróż Wędrowca do Świtu

       * Srebrne krzesło

       * Koń i jego chłopiec

       * Siostrzeniec czarodzieja

       * Ostatnia bitwa 

34. Emma- Jane Austen

35. Perswazje – Jane Austen 

36. Lew, Czarownica i Stara Szafa – CS Lewis

37. Chłopiec z latawcem – Khaled Hosseini

38. Kapitan Corelli (Mandolina kapitana Corellego) – Louis De Bernieres

39. Wyznania Gejszy – Arthur Golden 

40. Kubuś Puchatek – Alan Alexander Milne

41. Folwark zwierzęcy – George Orwell

42. Kod Da Vinci – Dan Brown 

43. Sto lat samotności – Gabriel Garcia Marquez

44. Modlitwa za Owena – John Irving

45. Kobieta w bieli – Wilkie Collins 

46. Ania z Zielonego Wzgórza – Lucy Maud Montgomery 

47. Z dala od zgiełku – Thomas Hardy

48. Opowieść podręcznej – Margaret Atwood

49. Władca much – William Golding

50. Pokuta – Ian McEwan

51. Życie Pi – Yann Martel

52. Diuna – Frank Herbert

53. Cold Comfort Farm – Stella Gibbons 

54. Rozważna i romantyczna – Jane Austen 

55. Pretendent do ręki – Vikram Seth

56. Cień wiatru – Carlos Ruiz Zafon

57. Opowieść o dwóch miastach – Charles Dickens

58. Nowy wspaniały świat – Aldous Huxley

59. Dziwny przypadek psa nocną porą (Dziwny przypadek z psem nocną porą) – Mark Haddon

60. Miłość w czasach zarazy – Gabriel Garcia Marquez

61. Myszy i ludzie (O myszach i ludziach) – John Steinbeck

62. Lolita – Vladimir Nabokov

63. Tajemna historia – Donna Tartt

64. Nostalgia anioła – Alice Sebold

65. Hrabia Monte Christo – Alexandre Dumas

66. W drodze – Jack Kerouac

67. Juda nieznany – Thomas Hardy 

68. Dziennik Bridget Jones – Helen Fielding 

69. Dzieci północy – Salman Rushdie

70. Moby Dick – Herman Melville

71. Oliver Twist – Charles Dickens

72. Dracula – Bram Stoker

73. Tajemniczy ogród – Frances Hodgson Burnett

74. Zapiski z małej wyspy – Bill Bryson

75. Ulisses – James Joyce

76. Szklany kosz – Sylvia Plath

77. Jaskółki i Amazonki – Arthur Ransome

78. Germinal – Emile Zola

79. Targowisko próżności – William Makepeace Thackeray

80. Opętanie – AS Byatt 

81. Opowieść wigilijna – Charles Dickens 

82. Atlas chmur – David Mitchell

83. Kolor purpury – Alice Walker

84. Okruchy dnia – Kazuo Ishiguro 

85. Pani Bovary – Gustave Flaubert 

86. A Fine Balance – Rohinton Mistry

87. Pajęczyna Szarloty – EB White

88. Pięć osób, które spotykamy w niebie – Mitch Albom 

89. Przygody Sherlocka Holmesa – Sir Arthur Conan Doyle 

90. The Faraway Tree Collection – Enid Blyton 

91. Jądro ciemności – Joseph Conrad

92. Mały Książę – Antoine De Saint-Exupery 

93. Fabryka os – Iain Banks

94. Wodnikowe Wzgórze – Richard Adams

95. Sprzysiężenie głupców (Sprzysiężenie osłów) – John Kennedy Toole

96. Miasteczko jak Alece Springs – Nevil Shute 

97. Trzej muszkieterowie – Alexandre Dumas

98. Hamlet – William Shakespeare 

99. Charlie i fabryka czekolady – Roald Dahl

100. Nędznicy – Victor Hugo

Niewiarygodne, ani jednego polskiego pisarza. Cóż, nie docenia BBC Polaków, a przecież mamy chociażby kilka świetnych książek. Poza tym nie zastosowano podziału na kategorie (dzieci, młodzież, dorośli), więc mam duże zastrzeżenia co do listy. I nie tylko z powyższych powodów, bo choć nie czytałam wszystkich z ww., znalazłam jedną, albo nawet dwie powieści, których raczej bym nie polecała, a co dopiero wmawiać komuś, że musi je koniecznie przeczytać. Zamiast tej lepsza jest, moim zdaniem, lista 100 książek, które trzeba przeczytać według polskich dziennikarzy i pisarzy.

Jest o wiele ciekawsza i widzę kilka lektur do nadrobienia:

1. Aiken Joan „Pokój pełen liści”
2. Andersen H.CH. „Baśnie”
3. Appelfeld Aharon „Kolej żelazna”
4. Beckett Samuel „No właśnie co. Dramaty i proza w przekładzie Antoniego Libery”
5. Bell Daniel „Kulturowe sprzeczności kapitalizmu”
6. Bernhardt Thomas „Zaburzenie”
7. Białoszewski Miron „Szumy, zlepy, ciągi”
8. Bolecka Anna „Uwiedzeni”
9. Böll Heinrich „Utracona cześć Katarzyny Blum”
10. Borges J.L. „Fikcje”
11. Bowles Paul „Pod osłoną nieba”
12. Bryson Bill „Krótka historia prawie wszystkiego”
13. Bułhakow Michaił „Mistrz i Małgorzata”
14. Capote Truman „Śniadanie u Tiffany’ego”
15. Chandler Raymond „Żegnaj, laleczko”
16. Coetzee J.M. „Hańba”
17. Dasko Henryk „Odlot malowanego ptaka”
18. Dąbrowska Maria „Noce i dnie”
19. De Beauvoir Simone „Druga płeć”
20. Dostojewski Fiodor „Biesy”
21. Dostojewski Fiodor „Idiota”
22. Dygat Stanisław „Pożegnania”
23. Eliot T.S. „Wiersze”
24. Epiktet „Encheiridion”
25. Fitzgerald Francis Scott „Wielki Gatsby”
26. Flaubert Gustav „Pani Bovary”
27. Foucault Michel „Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu”
28. Fowles John „Mag”
29. Gary Romain (Émile Ajar) „Życie przed sobą”
30. Ginsberg Allen „Skowyt i inne wiersze”
31. Gogol Mikołaj „Martwe dusze”
32. Gombrowicz Witold „Dziennik”
33. Gombrowicz Witold „Transatlantyk”
34. Gross Jan Tomasz „Sąsiedzi”
35. Heller Joseph „Paragraf 22”
36. Hemingway Ernest „Opowiadania”
37. Hornby Nick „Wierność w stereo”
38. Irving John „Świat według Garpa”
39. Iwaszkiewicz Jarosław „Sława i chwała”
40. Janosch „Cholonek, czyli dobry pan Bóg z gliny”
41. Janowska Anita Halina „Mój diabeł stróż”
42. Jansson Tove „Kometa nad Doliną Muminków”
43. Junger Ernst „Na marmurowych skałach”
44. Kafka Franz „Zamek”
45. Kapuściński Ryszard „Szachinszach”
46. Kąkolewski Krzysztof „Jak umierają nieśmiertelni”
47. Kenzaburō Ōe „Sprawa osobista”
48. Kesey Ken „Lot nad kukułczym gniazdem”
49. Konwicki Tadeusz „Kalendarz i klepsydra”
50. Korczak Janusz „Pamiętnik i inne pisma z getta”
51. Kundera Milan „Nieznośna lekkość bytu”
52. Lem Stanisław „Solaris”
53. Lessing Doris „Piąte dziecko”
54. Littell Jonathan „Łaskawe”
55. Lovecraft Howard Phillips „Zew Cthulhu”
56. Mann Klaus „Mefisto”
57. Mann Thomas „Czarodziejska góra”
58. Márquez Gabriel García „Sto lat samotności”
59. Mickiewicz Adam „Ballady i Romanse”
60. Milne A.A. „Kubuś Puchatek” i „Chatka Puchatka”
61. Miłosz Czesław „Wypisy z ksiąg użytecznych”
62. Müller Herta „Dziś wolałabym siebie nie spotkać”
63. Myśliwski Wiesław „Nagi sad”
64. Myśliwski Wiesław „Traktat o łuskaniu fasoli”
65. Nabokov Vladimir „Tamte brzegi”
66. Nałkowska Zofia „Medaliony”
67. Orwell George „Folwark zwierzęcy”
68. Oryszyn Zyta „Madame Frankenstein”
69. Plath Sylvia „Szklany klosz”
70. Proust Marcel „W poszukiwaniu straconego czasu”
71. Prus Bolesław „Lalka”
72. Puzo Mario „Ojciec chrzestny”
73. Remarque Erich Maria „Na Zachodzie bez zmian”
74. Roth Philip „Kompleks Portnoya”
75. Różewicz Tadeusz „Wiersze”
76. Rymkiewicz Jarosław Marek „Kinderszenen”
77. Salinger Jerome David „Buszujący w zbożu”
78. Sartre Jean Paul „Mdłości”
79. Schulz Bruno „Sklepy cynamonowe”/ „Sanatorium pod Klepsydrą”
80. Shaw Irwin „Pogoda dla bogaczy”
81. Smith Zadie „Białe zęby”
82. Steinbeck John „Grona gniewu”
83. Steinbeck John „Na wschód od Edenu”
84. Styron William „Wybór Zofii”
85. Szekspir William „Romeo i Julia”
86. Szymborska Wisława „Wiersze wybrane”
87. Świetlicki Marcin „Zimne kraje”
88. Tokarczuk Olga „Dom dzienny, dom nocny”
89. Tolkien  J.R.R. „Władca pierścieni”
90. Tołstoj Lew „Anna Karenina”
91. Torańska Teresa „Oni”
92. Tuszyńska Agata „Rodzinna historia lęku”
93. Tuwim Julian „Groch z kapustą”
94. Tyrmand Leopold „Zły”
95. Undset Sigrid „Krystyna córka Lavransa”
96. Vargas Llosa Mario „Rozmowa w „Katedrze”
97. Vargas Llosa Mario „Pantaleon i wizytantki”
98. Vonnegut Kurt „Rzeźnia numer pięć”
99. Woolf Virginia „Pani Dalloway”
100. Woolf Virginia „Własny pokój”